Terugblik op 5 jaar IOED

Aanvraag erkenning en subsidie

Onder leiding van Joachim Lambrechts en Raf Stassens van Regionaal Landschap Zuid-Hageland maakte een planningsgroep een beleidsplan en erkenningsaanvraag op. Een stakeholdersgroep met vertegenwoordigers van diverse erfgoedverenigingen zorgde voor de nodige input. Het proces werd begeleid door Iris Steen. Minister Geert Bourgeois ondertekende de erkenning van de IOED Zuid-Hageland op 20 maart. We sloten op 11 september een samenwerkingsovereenkomst met agentschap Onroerend Erfgoed. De IOED verzekerde zich zo van een jaarlijkse subsidie voor de periode 2018-2020.

Fier op de hoeve van hier!

In het kader van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed diende IOED samen met partners RLZH en het Centrum Agrarische Geschiedenis een subsidieaanvraag in voor een project rond historische hoeves in onze landbouwstreek.

Provinciale landschapsdag in Kasteel van Elsmeren

Regionaal Landschap en IOED ondersteunden de organisatie van een eerste provinciale landschapsdag. De werking van de IOED werd voorgesteld tijdens de lezingenreeks en deelnemers kregen een rondleiding op de site door lokaal historicus Guy Leus en onze erfgoedconsulent Tom.

Open Monumentendag

In onze 4 gemeentes organiseerden we simultaan fietszoektochten langs de vele historische hoeves die onze regio rijk is. Op diverse locaties waren hoeves te bezoeken en kregen de fietsers een rondleiding.

Inspiratiedag mottes en grafheuvels

Met lokale ambtenaren, collega’s en experts maakten we een tocht langs de kenmerkende kunstmatige heuvels in onze regio: de tumuli en mottes. Per site werd een analyse gemaakt van het huidige beheer en de toekomstkansen en -noden.

Info- en netwerkmoment hoeve-eigenaars

Infomoment in het kader van het project 'Fier op de hoeve van hier', specifiek voor eigenaars van historische hoeves in ons werkingsgebied.

Lezing over geschiedenis van historische hoeves, voorstelling handleiding 'op zoek naar de geschiedenis van je eigen hoeve', rondleiding op de Pitsaerhoeve door Monumentenwacht Vlaams-Brabant, voorstelling en debat rond twee voorbeeldprojecten, uitwisseling. Kortom, een goed gevulde dag voor de meer dan 50 aanwezige eigenaars.

Dag van de historische hoeve

Minstens 600 bezoekers raakten “fier op de hoeve van hier” tijdens onze dag in het teken van historische hoeves. Er waren rondleidingen op de kasteelhoeve, gidsbeurten per fiets, te voet of met de huifkar. We stelden met trots onze brochure voor over de historische hoeve in onze streek. Daarin is ook voor elk van onze 4 gemeenten een fietslus langs markante hoeves opgenomen. De provincie Vlaams-Brabant zorgde voor de nodige financiële ondersteuning.

Metaaldetectieweekend Detectum

Voor het eerst in Vlaanderen werd een grootschalig zoekweekend voor metaaldetectoristen georganiseerd. Het akkerland van Landen kent een rijke geschiedenis. We ondersteunden Detectum en brachten hen vooraf in contact met de geschiedkundige kring Pepijn@Landen en met MEDEA.

Samenwerkingsovereenkomst Zoutleeuw

Zoutleeuw, RLZH en de IOED slaan de handen in elkaar voor een jarenlange samenwerking rond de troeven van de stad, het rijke erfgoed en de groene omgeving. De IOED kan hierdoor een team uitbouwen. Femke Herbots zetten we deeltijds in op toeristische ontsluiting en we werven ook een archeologe aan.

Openbaar Onderzoek voor de nieuwe Vaststelling van het Bouwkundig Erfgoed in Vlaams-Brabant

We organiseerden drie infosessies waarin we toelichting gaven bij het Openbaar Onderzoek over de vaststelling van de Inventaris Bouwkundig Erfgoed in Vlaams-Brabant. De laatste horde in een intensief proces is hiermee genomen. Na verwerking van de bezwaren zette minister Diependaele in het najaar zijn handtekening onder de geactualiseerde lijst.

PDPO-subsidie voor project ‘Wonderlijk Warandebos’

Samen met RLZH kunnen we aan de slag om de bijzondere natuur en het unieke erfgoed van de beschermde site van de Burcht van Rummen te bewaren, te versterken en beleefbaar te maken voor inwoners en bezoekers.

Digitale Vestenwandeling

Het eerste grote wapenfeit van onze archeologe Marijke: met hun smartphone in de hand kunnen bezoekers op pad rondom de stadskern van Zoutleeuw. Met woord, beeld en audio kan je er de restanten van de oude stadsversterkingen en Spaanse Citadel gaan ontdekken.

Open Monumentendag - Zoutleeuw

Fotozoektocht via smartphone (ErfgoedApp) of papieren brochure. 

Aan de hand van oude foto's van waardevolle gebouwen een weg zoeken doorheen de beschermde stadskern van Zoutleeuw. En op die manier zelf de vele kleine of grote wijzigingen ontdekken die de oude gebouwen hebben ondergaan sinds de laatste jaren of decennia. 
Bij twee privéwoningen op de route kreeg het publiek ook, coronaproof op digitale manier, een unieke kijk op gevels en interieur.  

Archeologiedagen - Landen

Gegidste rondleidingen voor de lokale lagere school, de buurtbewoners en het brede publiek; n.a.v. een archeologisch terreinonderzoek in Laar, i.s.m. ARON bvba en re-enactor Jessie Clos. Een duik in de geschiedenis van de slagen (1693 en 1793) en een ontsluiting van de archeologische vondsten. 

Opstart project slagveldwandelingen - Landen

Het slagveldlandschap rondom de Heilige Kruiskapel is, op een ruilverkaveling na, zo goed als ongewijzigd sinds 1693: een open akkerlandschap, met dorpjes in de valleien. Als IOED initieerden we de samenwerking tussen Beluister vzw en stad Landen en ondersteunen we hen in de realisatie van slagveldwandelingen met audiobegeleiding. Het verhaal inspireerde Geert Verdickt (Beluister) tot één van zijn Buurman-Vuurman gesprekken in de zomer, met onze lokale kenner Wim Uyttebroek. Het gesprek resulteerde in 2022 zelfs in een korte podcast en een lied.

Herbestemming Parochiekerk Kristus-Koning - Landen

Na een intensief traject met meerdere lokale partners werd de kerk van Wange succesvol herbestemd tot ontmoetingscentrum. Het project werd gerealiseerd onder begeleiding van PARCUM, met financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant.

Open Monumentendag - Kortenaken

Gegidste rondleidingen in het gerenoveerde neogotische kasteel en de parktuin, Kasteel van Kersbeek. Met kindvriendelijke activiteiten. 

Vlaamse Landschapscontactdag ‘Open Fields’ - Landen

Samen met de collega's van RLZH brachten we de jaarlijkse Vlaamse Landschapscontactdag van het agentschap Onroerend Erfgoed naar onze regio. Centraal in de lezingen en excursies stond het thema Open Fields, het open akkerlandschap, met Landen als ideale uitvalsbasis. Als IOED gaven we een lezing over de rol van Open Fields in de grote veldslagen van de Nieuwe Tijd. De Eerste Slag bij Neerwinden (1693) vormde hiervoor een interessante casus. Tijdens de excursies gaven we een woordje uitleg over de Bortombe.

Metaaldetectie hermeandering Kleine Gete - Landen

Tijdens de zomer organiseerden we een metaaldetectie-onderzoek. We gingen op zoek naar materiële getuigen van de Eerste Slag bij Neerwinden (1693) in de archeologisch vrijgegeven zones en storthopen van de hermeanderingwerken aan de Kleine Gete tussen Eliksem en Wange. We schakelden hiervoor de hulp in van Detectum vzw, een koepelvereniging van metaaldetectoristen. Slagvelddeskundige Erik Wauters zorgde voor de historische omkadering en de determinatie van de militaria. IOED-archeologe Marijke schreef samen met hem een verslag.

Lezing: “De 16de eeuwse cartograaf Jacob van Deventer, een man met een plan”

Eerste lezing binnen de reeks "Verleden Beleven – Zoutleeuw en omstreken tijdens de Nieuwe Tijd”.

Ontdek de oudst bewaarde kaart van Zoutleeuw (en Landen). Wie was de maker? Hoe ging hij tewerk? Wat resteert er vandaag nog van dat 16de-eeuwse Zoutleeuw? 

Lezing door prof. dr. Bram Vannieuwenhuyze en IOED-archeologe Marijke Wouters

Educatie Burcht van Rummen

Samen met de leerlingen van het 5de en 6de leerjaar van De Knipoog VBS Rummen gingen we op zoek naar de verdwenen Burcht van Rummen. We vertelden de leerlingen over de geschiedenis van de burcht van Arnold en deden hen met andere ogen naar deze bijzondere plek kijken. In groepjes maakten ze maquettes van de burchtsite. Op basis van de beschikbare archeologische en landschappelijke kennis lieten ze hun creativiteit de vrije loop tijdens de “heropbouw” van de burcht.

Lezing "Franciscus Ouwercx en het 17de-eeuwse oorlogsleed in onze grensstreek"

Derde lezing binnen de reeks "Verleden Beleven – Zoutleeuw en omstreken tijdens de Nieuwe Tijd”. Locatie: Zoutleeuw 

Maak kennis met Franciscus Ouwercx, bevelhebber op de Spaanse citadel van Zoutleeuw, geboren Brusselaar en Sint-Truidense poorter. De lege Spaanse kas dwong de troepen in Zoutleeuw te leven van het omliggende platteland. In het Loonse Haspengouw was de ‘Schadenfreude’ dan ook groot toen Franse troepen in 1678 het Spaanse garnizoen in Zoutleeuw overrompelde. 

Lezing door historicus Willem Driesen 

Vestenwandeling

Het trouwe publiek van onze lezingenreeks kreeg een exclusieve rondleiding. Vrijwilliger Jessie Clos toonde als re-enactor voor het eerst het uniform van het ´Regiment Spinola anno 1700´, dat de Spaanse Citadel verdedigde. Marijke schetste onderweg de groei en ontwikkeling van de middeleeuwse vrije handelsstad Leeuw, de transformatie naar militaire vestingstad en tot het Zoutleeuw dat we vandaag kennen.

Lezing “Hoe Fransen en Habsburgers onze contreien karteerden in de 18de eeuw”

Vierde lezing binnen de reeks "Verleden Beleven – Zoutleeuw en omstreken tijdens de Nieuwe Tijd”. Locatie: Landen

Militaire cartografen brachten in de 18de eeuw grote delen van ons grondgebied gedetailleerd in kaart: denk o.a. aan Naudin, Villaret en de Ferraris. Hoe gingen ze te werk? Met welk doel? Hoe kunnen wij hun kaarten vandaag lezen en gebruiken? 

Lezing door dr. Soetkin Vervust 

Lezing “Een blik achter de poort van de historische hoeve”

Vijfde lezing binnen de reeks "Verleden Beleven – Zoutleeuw en omstreken tijdens de Nieuwe Tijd”. Locatie: Landen

We verkennen het platteland in de ruime omgeving rond Zoutleeuw, dat in de 17de en 18de eeuw zo vaak te lijden heeft gehad van oorlogen en plunderende troepen. Hoe zagen de hoeves eruit? Hoe functioneerden ze? Hoe boden ze bescherming in troebele tijden? Welke historische hoeves zijn er vandaag nog over en hoe kan je zelf aan de slag om hun bouwgeschiedenis te onderzoeken? 

Lezing door IOED-historicus Tom Cornelissen 

jubileum 5 jaar IOED

We vierden op 15 december het 5-jarig bestaan van IOED Zuid-Hageland!

Samen met onze bestuurders, partners, erfgoedverenigingen, lokale actoren en enkele sympathisanten blikten we terug op de oprichting in 2017.

Onze diverse werking (van 2018 t/m 2022) illustreerden we via filmpjes met getuigenissen van: een leerkracht, een eigenaar van bouwkundig erfgoed, een restauratiearchitect, een archeoloog, twee van onze contactpersonen bij agentschap Onroerend Erfgoed en een trouwe deelnemer aan onze publieksactiviteiten.

De highlights uit de voorbije vijf jaar goten we in deze tijdslijn.