Bezoekerscentrum Zoutleeuw

In 2020 is een samenwerkingsverband van start gegaan tussen de stad  Zoutleeuw, Regionaal Landschap Zuid-Hageland en IOED Zuid-Hageland. De samenwerkingsovereenkomst bepaalt een projectgebonden dienstverlening om Zoutleeuw op de kaart te zetten als een groene, culturele parel in Zuid-Hageland waar mensen graag ‘zen’, een plek om te bezoeken en helemaal zen te worden van de natuur, de rijke geschiedenis en cultuur in en rond de stad.  

De partners bouwen hiervoor een publiekswerking uit die inzet op de troeven van de stad:  

• natuurwaarden dichtbij de stadskern (o.a. het fiets- en wandelnetwerk en provinciedomein Het Vinne);
• de rijke historiek van de stad, getuige de vele archeologische overblijfselen en historische gebouwen
• de charme en cohesie van een kleine gemeenschap.

Door de inzet van Marijke Wouters, als halftijds archeoloog, ondersteunen we daarnaast ook extra het onroerend erfgoedbeleid van de stad.  

Uit deze samenwerkingsovereenkomst groeide bij ons alvast het idee en het initiatief om het historisch stadhuis van Zoutleeuw inhoudelijk uit te bouwen tot bezoekerscentrum.  

IOED Zuid-Hageland is hiermee sinds 2021 concreet aan de slag gegaan, in nauwe samenwerking met stad Zoutleeuw, dienst Toerisme en Erfgoed. 

© stad Zoutleeuw

Op de Grote Markt te Zoutleeuw, tegenover de Sint-Leonarduskerk als publiekstrekker, bevinden zich het mooie historisch stadhuis en de lakenhalle met de toerismebalie. Bezoekers krijgen hier gratis toegang tot het mooie stadhuis, maar blijven vandaag niet lang binnen door een gebrek aan duiding en beleving. 

Het is híer dat we zoekende toeristen willen 'vangen' met een warm interieur en een interesse wekkend filmpje. Het is híer dat we een belevingsvolle ontmoetingsplek willen creëren, voor jong en oud, voor inwoners en bezoekers. Het is híer, op de verdieping, waar we – naast de Sint-Leonarduskerk en het Vinne – een derde kenmerk van Zoutleeuw 'in the picture' willen zetten: haar belangrijke vestingwerken en citadel binnen het militaire verleden in deze grensstreek. Het is ook híer, op de tussenverdieping, dat we een poort willen vormen naar de Getestreek, als ruimere biotoop van de Leeuwenaars en als verdere stapsteen naar 'het Hageland' met het bekroonde wandelnetwerk Getevallei binnen #de wandelprovincie Vlaams-Brabant. 

De inhoudelijke uitbouw tot bezoekerscentrum zal de komende jaren fasegewijs gebeuren. Om hiervoor een stevige basis en kader te hebben werken wij samen met onwerpbureau Madoc aan een totaalconcept en masterplan. 

• Ontwerpbureau: Madoc, i.s.m. IOED Zuid-Hageland
• Subsidie:  'erfgoedprojecten', een subsidiekanaal van provincie Vlaams-Brabant voor de ontsluiting van onroerend erfgoed
• Timing: 2021-2023

De uitbouw van het bezoekerscentrum zal fasegewijs gebeuren en met drie verschillende inhoudelijke luiken. Deze zijn los van mekaar te bezoeken, maar tesamen vormen ze een mooi geheel met enkele heldere verhaallijnen die in de drie luiken terugkomen: Zoutleeuw, Gete, grens en militair verleden. 

We deelden onze ideeën alvast met het publiek tijdens onze gidsbeurten op Open Monumentendag 2022 en verzamelden toen interessante input en feedback. 

• Locatie: gelijkvloers
• Ontwerpbureau: nog aan te stellen
• Realisatie: tegen zomer 2024

 
Enkele doelstellingen die we willen realiseren: een infobalie toerisme in de voorzaal van het stadhuis, de muurschilderingen die de bezoeker verwelkomen via een luisterbank, een introductie op Zoutleeuw en de Getestreek, een snuffelhoekje met oude foto's, …  

En dit alles compatibel met de overige functies van het historisch stadhuis: als locatie voor huwelijken, recepties, Stak-het-Oep-zingen enz. 

Binnenkort meer info! 

• Locatie: tussenverdieping
• Inhoudelijke partner: KU Leuven – project Floodplainscapes
• In samenwerking / afstemming met:
  • Getestreekgemeenten Landen, Geetbets, Linter, Tienen en Hoegaarden
  • IOED Portiva, erfgoedverenigingen, lokale actoren, ...
• Ontwerpbureau: nog aan te stellen
• Subsidie:  Leader Hageland+ (Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling), toegekend op 14 september 2022 
• Realisatie: tegen zomer 2024

Het concept 

De Getestreek is één van de typische landschappen die het Hageland rijk is: een voorbeeld van een gaaf gebleven landbouwlandschap met veel cultuurhistorisch erfgoed en hoge natuurwaarden. 

Luik 2 in het bezoekerscentrum heeft als doel het landschapsverhaal van dit stukje toeristisch 'Hageland' meer tot leven te brengen en de vele kleinschalige elementen (van vroeger tot nu) in een heldere storytelling met hedendaagse narratieve technieken aan elkaar te binden, zowel binnen het bezoekerscentrum als naar buiten, naar interessante locaties op terrein. 

Diverse bestaande recreatieve producten worden in het bezoekerscentrum op één plek in één verhaal aan elkaar geregen. Op deze manier wordt het belevingsgehalte en de identiteit van de streek versterkt. Het wordt een uitvalsbasis voor ieder die de streek wil verkennen, een belangrijke en noodzakelijke voorwaarde om toeristische groei te bevorderen. 

Bewoners en lokale scholen maken er actief kennis met de landschapsverhalen van dit stukje Hageland. Ze gaan er als ‘ambassadeurs’ met hun gasten heen om hun leefomgeving in een ruimer verhaal te kaderen. Het bezoekerscentrum wordt ook de ideale uitvalsbasis voor allerlei initiatieven in de streek. De heldere verhaallijnen en de doorverwijsfunctie inspireren lokale actoren en ondernemers om hun aanbod en producten hierop af te stemmen. 

• Locatie: verdieping
• Concept: nog in opmaak
• Timing: wenselijk tegen 2026, maar nog verder te bepalen en af te stemmen op o.a. renovatiewerken interieur

Zoutleeuw, één van de 7 vrije steden van het oude hertogdom Brabant, gelegen aan de grens met het oude graafschap Loon / Prinsbisdom Luik … In de 17de eeuw werden de stadsmuren en –wallen van Zoutleeuw uitgebouwd tot indrukwekkende vestingwerken met in het zuiden een citadel. Als vestingstad fungeerde Zoutleeuw zo als belangrijke militaire voorpost aan de oostgrens van de Spaanse Nederlanden. Vandaag de dag vertoont Zoutleeuw nog meerdere sporen van haar vestingverleden.  

In een derde luik van het bezoekerscentrum willen we het militaire verleden van stad en streek beter kenbaar maken en belichten in een ruimer geografisch en historisch kader, gepresenteerd als 'Wunderkammer' en met verhalen vanuit menselijke perspectieven. Ook hier het principe: 'binnen (het bezoekerscentrum) verwijst naar buiten' en 'buiten verwijst naar binnen', waarbij we een connectie maken met het aanbod op terrein: de vestenwandeling in Zoutleeuw, de slagveldwandelingen 1693 in Landen (klaar in zomer 2023), de fietsroute Getelinie WO I ...